ارتباط اندازه حوضه و رگبار برای مدلبندی بارش-رواناب

با توجه به اینکه در طبیعت بارش در زمان و مکان تغییر می‌کند لذا در مهندسی هیدرولوژی بارش می‌تواند به یکی از سه طریق زیر فرض شود. الف: در زمان و مکان ثابت، ب: در مکان ثابت اما در زمان متغییر ج: در زمان و مکان متغیر. سه فرضیه فوق به کمک مقیاس حوضه می‌تواند در روی زمین تنظیم و یا تعدیل (Justified) شود

 

ارتباط اندازه حوضه و رگبار برای مدلبندی بارش-رواناب

با توجه به اینکه در طبیعت بارش در زمان و مکان تغییر می‌کند لذا در مهندسی هیدرولوژی بارش می‌تواند به یکی از سه طریق زیر فرض شود. الف: در زمان و مکان ثابت، ب: در مکان ثابت اما در زمان متغییر ج: در زمان و مکان متغیر. سه فرضیه فوق به کمک مقیاس حوضه می‌تواند در روی زمین تنظیم و یا تعدیل (Justified) شود. از این نظر [۱]Ponce (۱۹۸۹) حوضه‌های آبخیز را به سه دسته زیر تقسیم‌بندی نموده است.

– حوضه‌های کوچک: حوضه‌هایی هستند که برای مدل‌بندی رواناب در آنها می‌توان تغییرات بارش را در زمان و مکان ثابت فرض کرد.

–  حوضه‌های متوسط: حوضه‌هایی هستند که برای مدل‌بندی رواناب در آنها بارش در مکان ثابت ولی در زمان تغییر می‌کند.

– حوضه‌های بزرگ: حوضه‌هایی هستند که برای مدل‌بندی رواناب در آنها بارش در مکان و زمان متغییر فرض می‌شود.

حــوضه‌های آبخیز ممکن است بر حسب اندازه‌ و کاربری اراضی نیز طبقه‌بندی شوندSingh[2]  (۱۹۹۶) . بر حسب اندازه؛ کوچک، متوسط و بزرگ هستند. از این نظر حوضه‌های تا ۱۰۰ مایل مربع (۲۵۶ کیلومتر مربع) بعنوان حوضه‌های کوچک، تا ۱۰۰۰ مایل مربع (۲۵۶۰ کیلومتر مربع) بعنوان حوضه‌های متوسط و بیشتر از ۱۰۰۰ مایل مربع حوضه‌های بزرگ نامیده می‌شوند. به عقیدهGhosh اگر زمان تمرکز حوضه کمتر از یک روز باشد و رگبار تمامی منطقه را بپوشاند آن را حوضه‌ای کوچک می‌نامند. بر حسب کاربری ممکن است به حوضه‌های کشاورزی، شهری، روستایی، جنگل، بیابانی، کوهستانی، باتلاقی و یا مرکب (۲ یا چند گونه از این حوضه‌ها) تقسیم شوند. در هیدرولوژی سیل، حوضه‌های کوچک معمولاً با یک روش ساده تجربی (مانند روش منطقی) مدل‌بندی می‌شوند. برای حوضه‌های متوسط یک مدل مفهومی (Conceptual) یکپارچه مانند هیدروگراف واحد (که مورد استفاده اکثر مهندسین است) ترجیح دارد. برای حوضه‌های بزرگ که با تغییرات مکانی و زمانی بارش و رواناب همراه هستند ممکن است یک روش مدل‌بندی توزیعی مشتمل بر روندیابی رودخانه و مخزن پیشنهاد شود. شکل زیر ماتریس رابطه بین مقیاس حوضه‌ و سه روش مورد استفاده عمومی را که بوسیله Ponce (۱۹۸۹) برای مطالعات سیل پیشنهاد شده است نمایش می‌دهد.

اندازه حوضه

                                   رابطه بین مقیاس حوضه و سه روش مورد استفاده عام برای هیدرولوژی سیل