زنجان استانی با منابع طبیعی و حیات وحش متنوع و منحصر به فرد

زنجان استانی است با پوشش های متنوع و منحصر به فرد که تاثیر عوامل اکولوژیکی ، بخصوص میزان نزولات آسمانی و پراکنش آن پستی و بلندی و وضعیت خاک بر پوشش گیاهی آن کاملا مشهود است.

از مهمترین جوامع گیاهی موجود استان می توان به جوامع گیاهی ذیل اشاره نمود:

جامعه گیاهی درمنه ؛جامعه گیاهی درمنه- گون- آویشن ؛جامعه گیاهی گندمیان – گون؛ جامعه گیاهی بالشتکیها ؛جامعه گیاهی گندمیان 

درمنه (Artemisia) گیاهی از خانواده کاسنی ها از لحاظ داشتن خواص و موارد استفاده شاخص بوده و ارزشهای چند جانبه دارد . این گونه با توجه به سطح تاج، نقش به سزایی در جلوگیری از اثرات مخرب ریزش باران و کاهش روان آب داشته درنتیجه این ساز و کار به ممانعت از فرسایش سطحی خاک و نفوذ آب در زمین (افزایش سفره های زیر زمینی) کمک خواهد کرد.

گون با نام علمی Astragalus gummifer از خانواده ی Leguminosae (خانواده ی نخود) است. گیاهی است چند ساله، بوته مانند و دارای ساقه ی چوبی با برگ هایی مرکب از برگچه های متعدد که این برگ ها اکثرا فرد می باشند.

گونه های مختلف گون که کتیرا از آن ها تولید می شود دارای گل هایی به رنگ های صورتی، قرمز، آبی، بنفش، زرد و یا سفید هستند. گل ها به صورت مجتمع، خوشه یا سنبله مانند بوده و گاهی در محور ساقه قرار دارند.

آویشن (Thymus vulgaris) یکی از شناخته شده‌ترین گیاهان دارویی از تیره نعنا است. آویشن درختچه‌ای کوتاه و پرشاخه است که برگهای نازک و متقابل دارد. دارای گل‌هایی سفید چتری و منفرد است. آویشن برای درمان سرفه، سوء هاضمه و از بین بردن انگل‌های روده استفاده وسیعی دارد.

چمنیان یا گندمیان یا تیره گندم تیره‌ای از گیاهان گلدار می‌باشند، گیاهان این خانواده به نام علف شناخته می‌شوند. تخمین زده می‌شود که علفزارها و چمنزارها ۲۰ ٪ از پوشش گیاهی زمین را تشکیل می‌دهند.

سطح جنگل‌ها و مراتع استان زنجان ۱۲۹۲ هزار هکتار است که معادل ۵۶ درصد سطح استان است.که ۷/۹ درصد عرصه‌های ملی و ۴/۴ درصد مساحت کل استان را مناطق جنگل طبیعی تشکیل می‌دهد و با احتساب مساحت حدود ۱۷۰۰۰ هکتاری جنگل‌های دست کاشت، سرانه جنگل در استان ۰/۱۲ هکتار برای هر نفر می‌باشد.

مناطق جنگلی استان با مساحت ۹۷۵۵۳ هکتار در ارتفاعات شمالی و جنوبی رودخانه قزل اوزن در شهرستان طارم، ارتفاعات شمال غربی شهرستان زنجان، ارتفاعات شمال شرقی شهرستان ماهنشان و ارتفاعات شمال شرقی شهرستآنهای ابهر و خرمدره واقعند.

گونه‌های غالب این جنگل‌ها، ارس، بنه، زالزالک، سیاه تلو، بادام کوهی، گیلاس وحشی و شیر خشت می‌باشد.

استان زنجان یکی از قطب‌های تولید صنوبر به منظور تامین نیاز سلولزی کشور به شمار می‌آید.

مهم‏ترین منطقه‏هاى حفاظت شده استان زنجان عبارتند از:

منطقه حفاظت شده سرخ آباد :

منطقه حفاظت‌شده سرخ‌آباد در حد فاصل شهرستان طارم ـ زنجان ‘جنوب‌غربی شهرستان طارم در امتداد رودخانه قزل‌اوزن و شمال‌غربی شهرستان زنجان در دشت سهرین’ با مساحتی معادل ۱۲۰ هزار هکتار واقع گردیده است.دارای پنج جامعه گیاهی بشرح ذیل می‌باشد:

درختان و درختچه‌ها، گون و بوته‌ها ،گندمیان و شبه گندمیان، فوربها وپهن برگها، بالشتکی‌ها

پوشش گیاهی: اورس ,گردو, بلوط,‌سیاه تلو, بنه , زالزالک, گون , آویشن‌,‌درمنه و باریجه .

منطقه حفاظت شده انگوران :

منطقه حفاظت شده انگوران ۹۰۰۰۰ هکتار و پناهگاه حیات وحش انگوران ۳۵۰۰۰ هکتار مساحت دارد که جمعا مساحتی معادل ۱۲۵۰۰۰ هکتار را دربر می‌گیرد.

از نظر پوشش گیاهی، منطقه مورد نظر در سه گروه به شرح ذیل طبقه‌بندی گردیده است.

بوته‌ها و درختچه‌ها، فوربها و پهن برگان (علفی)، گندمیان و شبه گندمیان

براساس مطالعات انجام شده تعداد ۲۹ گونه بوته و درختچه و ۹۶ مورد علفی‌های پهن برگ و ۴۶ مورد گرامینه و شبه گرامینه در محدوده مورد مطالعه وجود دارد.

همچنین تعداد ۳۳ گونه پستاندار، ۱۰۷ گونه پرنده، ۲۳ گونه خزنده، ۸ گونه آبزی (ماهی)، ۷ گونه دوزیست و ۷۸ گونه حشرات هوازی و خاکزی حیات وحش منطقه را تشکیل می‌دهند که عبارتند از:

پستانداران: عمده پستانداران منطقه عبارتند از قوچ و میش، کل و بز، خوک، خرس، سیاگوش، گرگ، روباه، شغال و خرگوش.

پرندگان: بعضی از پرندگان آبزی بومی منطقه بوده و مهاجرت نمی‌کنند مانند آنقوت، تنجه و چنگر و بعضی از مرغابی‌ها، لک‌لک سیاه، فلامینگو، قو، درنا و پلیکان از پرندگان مهاجری هستند که در بین سایر پرندگان از اهمیت برخوردارند. سایر پرندگان منطقه عباتند از: کبک دری، کبک معمولی، کبک چیل، باقری‌قره- قمری و فاخته.

خزندگان و دوزیستان: عبارتند از: مار، مار آبی (سواحل قزل‌اوزن و رودخانه انگوران)، آگاما و جکو (مارمولک) و یک گونه لاک پشت.

ماهیان: کپور، سس، سیاه کولی، زردپر (سرخ پر)، سیم، اسپله، ماشگ ماهی در رودخانه‌های قزل‌اوزن، انگوران چای و پری چای زندگی می‌کنند